Een venster op de onderwaterwereld: biotoopaquaria

Het doel van een biotoopaquarium is een habitat uit de natuur zo getrouw mogelijk na te bouwen. Er worden zowel zoetwater-, brakwater- als zoutwaterhabitats ontworpen. De trend zelf is niet nieuw; maar hij is onlangs herontdekt en wordt steeds populairder. In tegenstelling tot een gewoon gezelschapsaquarium, waarin de planten en dieren vaak uit verschillende geografische regio’s komen, worden hier alleen flora en fauna uit een duidelijk afgebakend verspreidingsgebied gebruikt. Dit is ook één van de voordelen van het biotoopaquarium: de vissen, ongewervelde dieren en planten geven de voorkeur aan dezelfde omstandigheden qua temperatuur, licht en stroming. Alleen de oervorm van de dieren wordt gehouden; fokvormen met speciale kleuren of gesluierde vinnen vind je hier niet.

De nagebouwde biotopen zijn als een momentopname: ze tonen een deel van een natuurlijke habitat. Populaire biotoopaquaria zijn bijvoorbeeld een beek in het Amazonebekken, een Midden-Amerikaanse kuststroom, een West-Afrikaanse rivier, een rotskust in het Malawimeer, een Zuidoost-Aziatische beek of een riviermonding in zee. Stromingbekkens worden opgezet om de loop van een rivier na te bootsen. Ook watervallen en stroomversnellingen komen voor in biotoopaquaria. Deze aquaria zijn vaak open aan de bovenzijde en de planten reiken tot ver buiten de rand van het aquarium.

Met zoveel verleidelijke opties, is de conclusie dat je keuze te over hebt. Maar als je eenmaal een biotoop hebt gekozen, ga je aan de slag: Verzamel eerst zoveel mogelijk informatie over de regio, de aanwezige soorten en de leefomstandigheden van de dieren en planten. Heb je nog vakantie over? Dan is een reis misschien een goed idee waarbij je je biotoop naar hartenlust kunt verkennen. Is dat niet het geval, dan raden we ja aan om niet alleen onderzoek op internet te doen, maar ook met andere aquarianen te praten. Je vindt veel interessante blogs, podcasts en video’s over dit onderwerp. Nadat je je onderzoek hebt afgerond, kun je het beste gedetailleerde schetsen maken van hoe jij je jouw biotoopaquarium voorstelt. Zo krijg je een goed overzicht van welke materialen je moet aanschaffen, welke technologie je nodig hebt, welk formaat je aquarium moet hebben en welke bewoners er uiteindelijk in gaan wonen.

Omdat de meeste natuurlijke waterlichamen die aquarianen voor hun biotoopaquarium gebruiken vrij ondiep zijn, kun je meestal prima uit de voeten met de standaardhoogte van 60 centimeter. Problematischer wordt het bekken, als je voor een langer bekken opteert. Het biedt je meer ontwerpmogelijkheden en geeft de vissen meer ruimte om territoria te vormen. Bovendien kan een beek met een sterke stroming technisch eenvoudig in een langwerpig bekken worden geïmplementeerd. Voor een beek is een aquarium dat niet te hoog maar langgerekt is ideaal: het is technisch eenvoudig om daarin een intensieve stroming te creëren.

Zodra het juiste formaat is gekozen en de technologie is aangeschaft, is het tijd voor de inrichting. Je moet proberen heel dicht bij de oorspronkelijke omstandigheden te komen, vooral als het om de ondergrond gaat. Dit heeft zowel optische als praktische redenen: de bodembewoners zijn met hun mondvorm en foerageergedrag aangepast aan de bodem, waardoor je ideale omstandigheden creëert. Ook de wortels, takken, stenen en planten waarmee schuil- en rustplaatsen worden gebouwd, moeten zo goed mogelijk aansluiten bij het gekozen biotoop. Planten vervullen verschillende functies in de natuur: ze dienen als schuilplaats voor kleine dieren, jonge vissen of als jachtgebied voor roofdieren. De beplanting van een biotoopaquarium kan in sommige gevallen een grote uitdaging zijn en de verscheidenheid aan soorten kan je verleiden om een onnatuurlijke onderwatertuin aan te leggen. Omdat je slechts een klein oppervlak ter beschikking hebt, moet je je plantenselectie beperken tot enkele planten. Bijzonder mooi wordt het als je de technologie zo goed mogelijk verbergt. Ze kan van achter de schermen werken: met moderne LED-verlichting kun je geweldige effecten bereiken en zelfs weersituaties zoals onweer, zonneschijn of regen weergeven zoals in het echte biotoop. En met stromingspompen kun je veranderende stromingen in rifzones en beken simuleren. Zodra de inrichting klaar is, de technologie is geïnstalleerd en je bewoners zijn ingetrokken, kun je volop genieten van je eigen kleine venster op de onderwaterwereld!