Incubatie van reptieleieren: Wie kruipt daar?

Een incubator is een broedmachine die een optimaal microklimaat voor het broed creëert, door vooral de luchtvochtigheid en temperatuur nauwlettend te reguleren. Het legsel van je reptielen wordt niet in een terrarium onder een warmtelamp uitgebroed, maar kunstmatig in een broedmachine. Het creëren van optimale omstandigheden in het terrarium, d.w.z. de temperatuur en luchtvochtigheid net zo nauwkeurig regelen als in de broedmachine, is moeilijk of onmogelijk. Bovendien kan het legsel gevaar lopen door terrariumbewoners: Sommige hagedissen eten de legsels van andere dieren of zelfs die van henzelf. Het legsel ligt veilig in de broedmachine en het broeden kan afhankelijk van de temperatuur ingekort worden. Bovendien kun je bij sommige reptielen het geslacht van de jonge dieren beïnvloeden door de kweektemperatuur nauwkeurig af te stemmen, wat handig kan zijn voor het plannen van de groepssamenstelling in je populatie.

Maar voordat je begint met het plannen en aanschaffen van een incubator, moet je nadenken over wat er met de nakomelingen gaat gebeuren. Wil en kun je ze allemaal houden in je terrarium? Heb je hiervoor voldoende ruimte, tijd en financiële middelen? Mag je overtollige dieren doorverkopen of in goede handen geven? De Tierschutzgesetz (dierenwelzijnswet) regelt dat voor de handel en het kweken van reptielen een aanvraag conform artikel 1 van de Tierschutzgesetz nodig is zodra je bepaalde aantallen nakomelingen per jaar overschrijdt. De verwachte opbrengsten uit commerciële kweek zijn laag, vooral vanwege de grote inspanningen die ermee gepaard gaan. Wij adviseren daarom om ze uitsluitend voor eigen gebruik te kweken. Als je mannetjes en vrouwtjes bij elkaar houdt, zal het leggen van eieren vrijwel zeker gebeuren vroeg of laat. Als je geen nakomelingen wilt grootbrengen, haal dan de eieren gewoon uit het terrarium. Trouwens: Soms leggen vrouwtjes eieren zonder mannetje. Maar het gaat niet om een onbevlekte ontvangenis: Dat komt omdat ze sperma lange tijd kunnen opslaan. En – hoewel ze in de minderheid zijn – zijn er ook enkele levendbarende soorten.

Zoals hierboven vermeld, zijn luchtvochtigheid en temperatuur cruciaal voor het broedsucces tijdens de incubatie. Elke reptielensoort heeft zijn eigen eisen waar je goed op moet letten. Ook het type incubatie dien je af te stemmen op basis van je soort. Er zijn vier verschillende soorten incubatie: substraatvrije incubatie, incubatie in substraat, open en gesloten incubatie. Bij variant één, substraatvrije incubatie, liggen de eieren op een rooster. Ze halen alleen vocht uit de lucht. Bij variant twee, incubatie in het substraat, wordt ongeveer de helft ingebed in een broedsubstraat. Afhankelijk van het reptiel worden sommige eieren volledig begraven. Deze variant is bijzonder geschikt voor reptieleieren die een lage luchtvochtigheid vereisen. Hierbij voeg je water toe aan het substraat. De moeilijkheid is om precies de juiste hoeveelheid te vinden. Variant drie, de open incubatie vindt plaats zonder deksel. Dit zorgt voor een goede luchtcirculatie, maar het substraat moet vaker worden bevochtigd. Je moet bovendien goed oppassen: na het uitkomen kunnen de jonge dieren ontsnappen. Bij variant vier, gesloten incubatie, is er geen risico op een uitbraak, maar moet je er wel voor zorgen dat er geen condens in het deksel ontstaat.

Naast het bepalen van het type incubatie (met of zonder substraat, open of gesloten), dat afhankelijk is van de soort van je reptielen, moet je ook beslissen over het type incubator. Ook hiervan zijn er verschillende – de drie meest voorkomende zijn de motorbroedmachine, de oppervlaktebroedmachine en de aquariummethode. De motorbroedmachine werkt met circulerende lucht en kan enerzijds warmte genereren en anderzijds met behulp van een koelventilator de temperatuur ook gericht verlagen. Daarom is hij ook geschikt als overwinterplaats voor schildpadden. Omdat alle processen geautomatiseerd zijn, is dit het gemakkelijkst te gebruiken. Bij substraatvrije incubatie wordt de luchtvochtigheid opgewekt door een waterbekken. Als je water moet bijvullen, informeert de motorbroedmachine je via zijn LED-display. De meeste motorbroedmachines zijn volledig gesloten zodat de ventilatoren voor een goede luchtcirculatie kunnen zorgen.

De oppervlaktebroedmachine is een doos uit piepschuim met een ingebouwd verwarmingselement, een hygrometer en een thermostaat. Omdat er geen ventilatie is, moet je het deksel minimaal één keer per week openen, zodat de lucht kan worden ververst. Je kunt dan ook direct de staat van de eieren controleren. Met een beetje knutselwerk kun je zelf een oppervlaktebroedmachine bouwen. In speciaalzaken vind je ook modellen die gemakkelijk te gebruiken zijn en die een alarmfunctie hebben die je informeert wanneer de temperatuur of luchtvochtigheid geregeld moet worden.
Bij de aquariummethode wordt de volledige bodem van een aquarium gevuld met water en verwarmd met behulp van een thermostaatverwarming. De eieren liggen in een kweekbak op een rooster dat in het midden van het aquarium wordt geplaatst, zonder contact met het water. Bij deze methode mogen de kweekbakken nooit helemaal afgesloten zijn, zodat ze niet te vochtig worden binnenin. Een smalle lijst onder het ene uiteinde van de recipiënt zorgt ervoor dat condenswater langs het deksel van de recipiënt loopt en aan de onderkant afdruipt – zonder dat de eieren nat worden. Vlak voor het uitkomen moet je opletten: ofwel sluit je de bakken, die het beste transparant zijn, ofwel zorg je ervoor dat je jongen niet uit de bak klimmen en in het water vallen.

Zodra je voor de optimale kweekomstandigheden hebt gezorgd, wordt het spannend: wist je dat schildpadden, hagedissen en slangen sperma tot twee jaar na de paring kunnen opslaan? Dit betekent dat een legsel eieren mogelijk niet alleen de eieren van één fokpartner bevat, maar ook eieren die bevrucht kunnen zijn met het sperma van een eerdere fokpartner. Dus wie er uitkomt, kan een kleine verrassing zijn!