Vogels in de tuin: wie tsjilpt daar?
28.10.2024 - Leestijd: 6 minuten
Het tsjilpen, kirren en fluiten hoort er gewoon bij: zonder het gekwetter van vogels in de vrije natuur zou er iets ontbreken. Heb je ook al eens verwonderd staan luisteren als buiten alles stil wordt, bijvoorbeeld vlak voor een onweer?
Welke vogels tsjilpen in de tuin?
Instinctief beschouwen we stilte als voorteken van gevaar – zo nauw is de mens verbonden met inheemse vogels. Toch leiden heel wat wilde vogelsoorten en tuinvogels in onze streken een verborgen leven. Ze verstoppen zich goed en laten zich eerder horen dan zien. Maar ook over de wat opvallendere en grotere vogels is over het algemeen weinig bekend. Wie herkent nu nog een vogel aan zijn zang, zonder hem te zien? Kijk goed om je heen in het bos, in parken en tuinen: algauw zul je geïntrigeerd zijn door de wat verborgen wereld van de wilde vogels.
Wilde vogels lokken met voer
Als je in je tuin wilde vogels wil observeren, kun je ze gemakkelijk met voer en water lokken. De opvatting dat vogels lui zouden worden door ze te voederen, is aantoonbaar verkeerd. Tijdens de broedperiode en het grootbrengen van de jongeren hebben de ouders veel energie nodig; aan die behoefte beantwoorden ze dankzij voederplaatsen, terwijl ze de gevonden proteïnerijke insectenvoeding in het nest aan hun nageslacht geven. Om de ouders te helpen bij hun zoektocht naar insecten voor hun jongen, bestaan er diverse soorten gedroogde insecten. Die moeten zeker tijdens de broedperiode altijd met heet water overgoten worden en in kleine porties aangeboden worden: enerzijds zodat ze zacht en goed verteerbaar zijn, anderzijds om te voorkomen dat ze snel bederven. Voor de zekerheid geef je tijdens de broedperiode geen stukjes noot of grotere zaadjes, zoals zonnebloempitten. Gezonde jongen spuwen ongeschikte voeding weer uit, maar de ouders moeten uiteraard hun tijd besteden aan het voeren van hun jongen met geschikt voedsel.
Tip: geef vogels nooit ongeschikte voeding, zoals brood, gezouten of gesuikerde etensresten! Zorg voor een voldoende kwaliteit van de voeding. Premiumfabrikanten bieden ook strooivoer met gepelde zaden: die hebben een voordeligere prijs-kwaliteitverhouding, aangezien de doppen niet meetellen bij het productgewicht. Bovendien voorkomen gepelde korrels dat de vogels het voedsel wegvoeren en zo hun ‚eigen tuintje‘ aanleggen. Let bij de aankoop van voer op de vermelding ‚zonder ambrosia‘.
Als je voor de wilde vogels een schaaltje water klaarzet, maak je dat dagelijks schoon met heet water. Door verschillende plaatsen met water aan te leggen, vermindert de mogelijkheid tot kiemvorming omdat elke plaats enkele dagen drooggelegd kan worden, wat de mogelijkheid op infectie en vermenigvuldiging beperkt.
Overzicht van inheemse vogelsoorten
Rond de voederplek en het vogelhuisje is er in elk seizoen heel wat bedrijvigheid om gade te slaan. Hier geven we enkele typische vertegenwoordigers van de inheemse vogelwereld, die je ook in een stedelijke omgeving kunt aantreffen.
Merel
De merel is een vogel die je niet kunt missen en ook moeilijk niet kunt horen. Als het gitzwarte mannetje met zijn oranje snavel vanuit zijn hoge uitkijkpunt zijn gezang laat weerklinken, zijn alle ogen op hem gericht. Het wijfje met een eenvoudiger bruin verenkleed is wat bescheidener. Merels kun je het best waarnemen na een regenbui, als ze op het veld op zoek gaan naar regenwormen.
Bonte specht
Deze zwart-witte vogel met een rood kopje voelt zich het best tussen oude bomen. Als bewoner van parken en kerkhoven tref je hem ook regelmatig in de stad aan. Zijn kenmerkende trommelen, waarmee hij insectenlarven onder de boomschors vandaan haalt, is onmiskenbaar. Om hem te zien, heb je wat meer geluk en een scherp oog nodig: meestal is hij onderweg in dichte boomkruinen.
Ekster
Ook eksters zijn zangvogels. Veel mensen hebben een dubbel gevoel bij deze vogels. Deze grote, zwart-witte vogels met een blauwgroene glans staan erom bekend glimmende voorwerpen mee te nemen en de nesten van kleinere vogels leeg te roven. Meestal komen eksters in grote groepen voor: zo kun je het fascinerende sociale gedrag en de verbazingwekkende intelligentie van deze raafachtigen gadeslaan.
Vink
Groenvink, boekvink, distelvink (beter bekend als putter): hoe hou je deze kleine wilde vogeltjes uit elkaar? Bij de putter is dat niet moeilijk: het uitzonderlijk kleurrijke verenkleed en het rode kopje zijn erg opvallend. Bij de boekvink trekken de blauwe vleugelstrepen, bij de groenvink de geelgroene dekveren de aandacht. Al deze dieren hebben een krachtige snavel, waarmee ze zaden kunnen breken.
Goudvink
Om een goudvink of bloedvink te ontdekken, heb je wat geluk nodig: het ronde, bruingrijze vogeltje, waarvan het mannetje een opvallend roze borst heeft, gedraagt zich heel onopvallend. Als zaadeter houdt hij van uitgebloeide bloemen en met zijn krachtige snavel snoept hij graag bessen.
Heggenmus
Deze vogel zie je vaak slechts toevallig vanuit je ooghoeken – en dan denk je nog dat het een voorbijrennende muis is: de heggenmus is een meester in camouflage en verschuilt zich graag in struiken of tussen hoge planten. Daar pikt hij kevertjes, andere insecten, wormen en slakken op.
Koolmees, pimpelmees, staartmees
Mezen zijn een vogelsoort die iedereen kent. De kleine, sociale vogels hebben ondertussen hun schrik voor mensen zo goed als overwonnen en de voordelen van vetbollen en nestkastjes ontdekt. Hierdoor zijn ze het hele jaar door graag geziene gasten in de tuin.
Houtduif
Deze voornaam grijze dieren met een witte halskraag zien er met hun korte pootjes en in verhouding kleine kop wat vreemd geproportioneerd uit. Dit wilde familielid van de bekende stadsduif is de grootste inheemse zangvogel en kan erg vertrouwelijk worden.
Roodborstje
Het roodborstje met zijn opvallende, rode borst waaraan hij zijn naam te danken heeft, is een erg opvallende vertegenwoordiger van de inheemse vogelwereld en bekoort mensen door zijn melodieuze gezang. Zijn voeding bestaat hoofdzakelijk uit insecten en andere heerlijke diertjes. Tegenover soortgenoten kan hij zich wat korzelig gedragen, aangezien roodborstjes een uitgesproken territoriaal gedrag hebben.
Mus
Huismus of veldmus: de populatie van de gewone mus gaat er al jarenlang op achteruit. De kleine, bruingrijze vogeltjes tref je altijd in groepjes aan en hebben een aan brutaliteit grenzende vrijpostigheid ten opzichte van mensen. Ze vinden echter steeds minder geschikte broedplaatsen en insecten als voeding om hun jongen groot te brengen.
Spreeuw
Donkere veren met prachtig glanseffect en een indrukwekkend zangtalent: eigenlijk zou elke tuin een spreeuw moeten hebben. Ook als stemimitator schittert deze sociale vogel, die een enorme voorliefde heeft voor vruchten en bessen.
Winterkoninkje
Als deze vogel vanuit zijn hoge positie een lied fluit, is het ronde, bruine diertje de koning van zijn territorium. Het winterkoninkje is gemakkelijk te herkennen aan zijn steeds omhoogstaande staart.