Het bewakingsgedrag beheersen - waarom honden waken en wat ertegen werkt

De bewakingsdrang heeft de mens via eeuwenlange selectie tijdens het fokken bereikt. Het is een aangepast jachtinstinct waarin sommige gedragssequenties zijn versterkt en andere zijn onderdrukt. Wie een bewakingshond observeert, herkent onmiddellijk het cirkelen, het stilstaan en achterna zitten, de fixerende blik en het opdrijven van de “prooi” naar de jachtpartner. Bewakingshonden “jagen” dus eigenlijk. De bewegingen van de schapen, maar ook andere bewegende levende wezens of objecten, zetten de genetisch verankerde gedragsketen in beweging.

Het antwoord is luid en duidelijk: nee! De natuurlijke beschermingsdrang van honden kan niet worden afgeleerd. Ook als je deze eigenschap niet aanmoedigt zal deze nooit helemaal verdwijnen. Daarom is het belangrijk om zorgvuldig om te gaan met de beschermingsdrang van je trouwe viervoeter. Anders is de kans groot dat de hond zich overbeschermend gedraagt ten opzichte van andere honden, kinderen, voetgangers, joggers, fietsers of zelfs auto’s en zo zichzelf en anderen in gevaar brengt.

Bewakingshonden zoals de Australische herder brengen een schat aan bijzondere eigenschappen met zich mee. Om het hoofd te bieden aan een kudde of aan haar nakomeling als stoere moeder moeten deze honden zeer intelligent zijn en over doorzettingsvermogen beschikken. Om een nieuw commando te leren, hebben ze vaak maar een paar herhalingen nodig. Dit geldt helaas ook voor ongewenste eigenschappen. De dieren komen uit een prikkelarme omgeving en reageren extreem sterk op snelle bewegingen. Ook hebben ze vaak last van lawaai.

Er wordt vaak gezegd dat bewakingshonden constant werk nodig hebben. Dat is niet juist. Bij de schaapherder werken deze honden alleen als het nodig is. Als dat het geval is, is er geen einde in zicht. Door de fokkerij houdt de natuurlijke uitputting bewakingshonden niet tegen, de hond moet doorgaan. Daarom moet je herkennen wanneer je trouwe viervoeter genoeg gewerkt heeft en overbelast is. De dieren moeten vanaf het begin leren rusten en ontspannen.

Gecontroleerde activiteit waarbij gebruik wordt gemaakt van de natuurlijke vermogens van de hond wordt aanbevolen. Als bewakingshonden een of twee keer per week ongeveer 30 minuten mogen bewaken, zijn ze meestal voldoende belast. Voortdurende activiteiten zorgen er alleen maar voor dat ze steeds meer eisen. Ze missen de belangrijke herstelfasen. Gerichte en korte eenheden hondensport zijn een goed alternatief voor bewakingstraining. Bewakingshonden zijn in veel hondensporten tot echte topprestaties in staat – zoals agility (behendigheid), gehoorzaamheid, hondendansen of flyball. Maar daarna staan rust en ontspanning weer op de agenda.
Belangrijk: het eenvoudig terughalen van een geworpen bal is vaak niet genoeg om de dieren voldoende te belasten. Deze oefening kan je beter combineren met commando’s zodat de hond bijvoorbeeld pas mag gaan rennen als de bal is geland.

Opvoeding en het onderbreken van ongewenste bewakingspogingen zijn de oplossing. Als de hond andere viervoeters of mensen probeert te bewaken, haal hem dan uit die situatie en laat hem kalmeren. Daarna kan hij weer spelen of vrij bewegen. De honden begrijpen snel dat ongewenst gedrag een gedwongen pauze betekent. Pas ook op dat je de honden niet gek maakt. Herdershonden raken makkelijk verslaafd – dat moet je niet willen.