Kat en puberteit: de „vlegeljaren” van de huistijger
15.05.2023 - Leestijd: 3 minuten
Alle zoogdieren maken een fase door die de overgang van jong naar volwassen markeert: de puberteit. Wanneer deze inspannende tijd begint en hoe lang deze duurt, verschilt enerzijds van soort tot soort, maar varieert ook binnen de soort, afhankelijk van het ras en het individu. Het gaat echter altijd gepaard met complexe hormonale veranderingen die het gedrag van het puberende dier beïnvloeden. Deze ontwikkelingsfase van de huistijger kan opwindend zijn voor kattenbezitters. Wat achtergrondinformatie zal je helpen de jonge huistijger beter te begrijpen.
Wanneer bereiken katten de puberteit?
Het lichaam van vrouwelijke katten begint rond de derde levensmaand geslachtshormonen te produceren. De vrouwtjes bereiken uiteindelijk geslachtsrijpheid tussen de zesde en negende maand. Bij mannelijke katten begint de puberteit iets later, met ongeveer vijf maanden. Afhankelijk van het ras kunnen ze zich voortplanten vanaf hun negende maand of hun eerste verjaardag. De puberteit van katten duurt dus ongeveer een half jaar. Gedurende deze tijd verandert de hormoonbalans van de dieren, wat op zijn beurt hun gedrag beïnvloedt. In tegenstelling tot mensen ervaren katten geen ernstige externe veranderingen zoals plotselinge groeispurten of huidonzuiverheden tijdens de puberteit, maar ze ervaren wel een soort „baard in de keel”: hun stem klinkt ineens volwassener.
Hoe kan ik mijn kat door de puberteit heen helpen?
Voor het samenleven met de puberende huistijger heb je vooral geduld en begrip nodig. Houd er rekening mee dat het dier zich in een fase van impulsief gedrag bevindt. Respecteer zijn ontwikkeling tot volwassen dier. Zelfs als de huistijger met zijn stemmingen, acties en sporadische terugval in kinderachtig gedrag je zenuwen op de proef stelt: blijf kalm. Bijzonder onrustige dieren kun je wat kalmeren met kattenferomonen of het toedienen van kattenkruid.
Laat je hierover adviseren door je dierenarts. Er moet in ieder geval een belangrijke medische beslissing worden genomen, namelijk ten aanzien van castratie. Vooral buitendieren van beide geslachten moeten tijdig worden gesteriliseerd – tenzij het fokdieren zijn. Als een kater de puberteit bereikt, wordt de macho in hem wakker. In het ergste geval gaat een niet-gecastreerde kater naar buiten, zelf nauwelijks ouder dan een kitten, om te concurreren met andere katers en loopse katten op te sporen. De dieren kunnen in korte tijd vele kilometers van huis weglopen, verdwalen, overreden worden of slachtoffer worden van andere gevaren. Daarnaast is er een verhoogd risico dat de buitenkat besmet raakt met kattenziekten of ernstig gewond raakt tijdens gevechten.
Castratie wordt ook sterk aanbevolen voor vrouwelijke katten: dit voorkomt enerzijds ongewenste nakomelingen, en anderzijds laten poezen ook geursporen achter die katers kilometers ver kunnen ruiken. Tenslotte kunnen vrouwelijke katten in de zomer elke maand krols zijn – deze fase betekent enorme stress voor het dier. Castratie van katten is een routineprocedure voor de dierenarts. In de praktijk wordt deze ingreep onder algehele narcose uitgevoerd.
Zijn er vroegrijpe en laatrijpe kattenrassen?
Oosterse kattenrassen zoals de Siamees, de Heilige burmees en de Abessijn worden als bijzonder vroegrijp beschouwd: de vrouwtjes kunnen soms al op een leeftijd van vier tot vijf maanden zwanger worden. Grotere rassen, zoals Maine Coon en Noorse boskatten, zijn daarentegen pas geslachtsrijp als ze ongeveer een jaar oud zijn en pas volgroeid als ze drie jaar oud zijn. Langharige katten worden meestal later geslachtsrijp dan kortharige rassen.
Wat is het gedrag van katten tijdens de puberteit?
Als het gaat om het pubergedrag bij katten, is dat niet zo verschillend van de stemmingswisselingen van menselijke tieners.
Gedrag
- Stemmingswisselingen: het ene moment ronddollen, even later somber uit het raam staren? Het ontspannen knuffeluur eindigt plotseling met gesis en een klap van de poot? Pubererende katten bevinden zich in een achtbaan van emoties – hun humeur kan van het ene moment op het andere veranderen.
- Lusteloosheid: noch zijn favoriete eten, noch een verleidelijk speeltje wekken de interesse van de huistijger? Een zekere houding van ‘het zal me worst wezen’ is ook heel normaal tijdens de puberteit van de kat. Maar let goed op deze lusteloosheid: als het langer aanhoudt kan het ook een symptoom van een ziekte zijn.
- Opstandig gedrag: houdt snorremans zich doof als je vraagt te stoppen met krabben aan de bank? Tijdens de puberteit worden aankondigingen van het baasje soms demonstratief genegeerd.
Kattenkwaad en vandalisme: als je kitten met gekke ideeën komt, grappen uithaalt en af en toe kleine materiële schade toebrengt, is het niet opzettelijk op zoek naar problemen. Neem de chaos in huis met humor. - Grootheidswaanzin: sommige katten ontwikkelen een bijzondere roekeloosheid tijdens de puberteit. Dit kan zowel tot uiting komen in levensgevaarlijke klimpartijen als in het uitlokken van sterkere soortgenoten.
De grenzen opzoeken: eigenlijk weet je huistijger heel goed dat het niet toegestaan is om de worst van de ontbijttafel te stelen, maar hij probeert het toch telkens weer? Als een slechte gewoonte die al is opgegeven, plotseling weer naar boven komt, test de kat hoe ver hij kan gaan. Stel duidelijk maar liefdevol grenzen voor de kleine vlegel. - Rollen: terwijl de seksuele instincten ontwaken, beginnen katten gedrag te vertonen waarmee ze hun eerste seksuele handelingen uitoefenen. Katten rollen luid miauwend verleidelijk over de grond en kunnen aanhankelijk en zo knuffelig worden dat ze zich opdringen.
Markeren als een mannelijke variant van seksueel gedrag, komt bij katers voor: ze sproeien urine met speciale feromonen (die slecht ruiken voor mensen) om hun territorium af te bakenen, rivalen te waarschuwen en de dames te verleiden. - Rolgedrag: verbazingwekkend genoeg ontwikkelen katten genderspecifiek gedrag tijdens de puberteit. Terwijl vrouwelijke katten meestal meer geïnteresseerd zijn in objecten en vooral graag met opgezette muizen spelen, worden katers roekeloos en houden van ravotten en vechten.
